Plućna fibroza
Šta je fibroza pluća?
Plućna fibroza je bolest pluća koja se javlja kada se plućno tkivo ošteti i ima ožiljke. Ovo zadebljano tkivo otežava pravilno funkcionisanje pluća. Kako se plućna fibroza pogoršava, progresivno postajete kraći dah.
Ožiljci povezani sa plućnom fibrozom mogu biti uzrokovani mnoštvom faktora, ali u većini slučajeva, lekari ne mogu tačno da odrede šta je uzrok problema. Kada se uzrok ne može pronaći, stanje se naziva idiopatska plućna fibroza.
Oštećenje pluća uzrokovano plućnom fibrozom ne može se popraviti, ali lekovi i terapije ponekad mogu pomoći u ublažavanju simptoma i poboljšanju kvaliteta života. Za neke ljude, transplantacija pluća bi moglo biti prikladno rešenje.
Simptomi fibroze pluća
Znaci i simptomi plućne fibroze mogu uključivati:
- Kratak dah (dispneja)
- Suvi kašalj
- Umor
- Neobjašnjivi gubitak težine
- Bol u mišićima i zglobovima
- Širenje i zadabljenje vrhova prstiju na rukama ili nogama
Tok plućne fibroze i težina simptoma mogu značajno da variraju od osobe do osobe. Neki ljudi se vrlo brzo razbole od teške bolesti dok drugi imaju umerene simptome koji se sporije pogoršavaju, mesecima ili godinama.
Pojedini pacijenti mogu doživeti brzo pogoršanje simptoma (akutna egzacerbacija), kao što je kratak dah u ozbiljnoj meri, koji može trajati od nekoliko dana do čak nedelja.
Posledice plućne fibroze
Plućna fibroza ostavlja ožiljke i zgušnjava tkivo oko i između vazdušnih kesa (alveola) u vašim plućima. Ovo otežava prolazak kiseonika u vaš krvotok. Oštećenje može biti uzrokovano mnogim različitim faktorima - uključujući dugotrajno izlaganje određenim toksinima, zbog određenih medicinskih stanja, terapije zračenjem i nekih lekova.
Faktori životne sredine
Dugotrajno izlaganje brojnim toksinima i zagađivačima može oštetiti vaša pluća. Ovde najčešće spadaju:
- Azbestna vlakna
- Tvrde metalne prašine
- Ugljena prašina
- Zrna prašine
- Ptičiji i životinjski izmet
Tretmani zračenjem
Pacijenti koji primaju terapiju zračenjem za rak pluća ili dojke mogu imati znake oštećenja pluća mesecima ili ponekad godinama nakon otpočetog lečenja. Ozbiljnost oštećenja može zavisiti od:
- Koliko su pluća bila izložena zračenju
- Ukupna količina primenjenog zračenja
- Da li je korišćena i hemoterapija
- Prisustvo osnovne bolesti pluća
Lekovi
Mnogi lekovi mogu oštetiti vaša pluća, posebno lekovi kao što su:
- Lekovi za hemoterapiju. Lekovi dizajnirani da ubijaju ćelije raka mogu oštetiti plućno tkivo.
- Lekovi za srce. Neki lekovi koji se koriste za lečenje nepravilnih otkucaja srca mogu oštetiti plućno tkivo.
- Neki antibiotici. Antibiotici kao što su nitrofurantoin ili etambutol mogu izazvati oštećenje pluća.
- Anti-inflamatorni lekovi. Određeni antiinflamatorni lekovi mogu izazvati oštećenje pluća.
Medicinska stanja
Oštećenje pluća takođe može biti posledica brojnih stanja, uključujući:
- Dermatomiozitis
- Polimiozitis
- Mešovita bolest vezivnog tkiva
- Sistemski eritematozni lupus
- Reumatoidni artritis
- Sarkoidoza
- Skleroderma
- Upala pluća
Kako je napomenuto postoje plućne fibroze bez poznatog uzroka i one se nazivaju idiopatska plućna fibroza. Medicina ima nekoliko teorija o tome šta bi moglo izazvati idiopatsku plućnu fibrozu, uključujući viruse i izlaganje duvanskom dimu. Takođe, neki oblici idiopatske plućne fibroze se javljaju u porodicama, a genetski faktor može igrati ulogu u idiopatskoj plućnoj fibrozi.
Faktori rizika
Faktori koji pacijenta čine podložnijim plućnoj fibrozi uključuju:
Starost - Iako je plućnu fibrozu moguće dijagnostikovati i kod dece i odojčadi, mnogo je veća verovatnoća da će ovaj poremećaj uticati na sredovečne i starije odrasle osobe.
Pol - Idiopatska plućna fibroza češće pogađa muškarce nego žene.
Pušenje - Mnogo više pušača i bivših pušača razvije plućnu fibrozu nego ljudi koji nikada nisu konzumirali cigarete.
Određena zanimanja - Povećan rizik od razvoja plućne fibroze je primećen kod lica koja rade u rudarstvu, poljoprivredi ili građevinarstvu.
Lečenje raka - Terapija zračenjem na grudima ili upotreba određenih lekova za hemoterapiju može povećati rizik od plućne fibroze.
Genetski faktori - Neke vrste plućne fibroze se javljaju u porodicama, a genetski faktori mogu biti komponenta.
Komplikacije usled pojave plućne fibroze
Komplikacije plućne fibroze mogu uključivati:
Visok krvni pritisak u plućima (plućna hipertenzija). Za razliku od sistemskog visokog krvnog pritiska, ovo stanje utiče samo na arterije u vašim plućima. Počinje kada se najmanje arterije i kapilari komprimuju ožiljnim tkivom, što uzrokuje povećan otpor protoku krvi u vašim plućima. Ovo zauzvrat podiže pritisak u plućnim arterijama i donjoj desnoj komori srca. Neki oblici plućne hipertenzije su ozbiljne bolesti koje se progresivno pogoršavaju i ponekad su fatalne.
Desnostrana srčana insuficijencija. Ovo ozbiljno stanje se javlja kada donja desna komora vašeg srca (ventrikula) mora da pumpa jače nego obično da bi pomerila krv kroz delimično blokirane plućne arterije.
Respiratorna insuficijencija. Ovo je često poslednja faza hronične bolesti pluća. Pojavljuje se kada nivo kiseonika u krvi opasno opadne.
Rak pluća. Dugotrajna plućna fibroza takođe povećava rizik od razvoja raka pluća.
Plućne komplikacije. Kako plućna fibroza napreduje, to može dovesti do komplikacija kao što su krvni ugrušci u plućima, kolaps pluća ili plućne infekcije.
Pomoć lekara i naše preglede pogledajte ovde.